بیماری آپاندیسیت یا آویزه آماس، پیشگیری و راه درمان آن
به گزارش مجله اینترنتی دکوکده : همه ما در مورد آپاندیس، درد طاقت فرسا و خطرات آن شنیده ایم. در آناتومی بدن انسان آپاندیس در واقع یک لوله توخالی وستیژیال است که از یک طرف بسته و از طرف دیگر به سکوم وصل شده است. سکوم عضوی کیسه مانند بوده که در ابتدا روده بزرگ قرار دارد که روده کوچک محتویاتش را در آن خالی می کند. اما اینکه دقیقا آپاندیس چه کاری انجام می دهد، هنوز مشخص نیست. آپاندیسیت به التهاب آپاندیس گفته می شود که در صورت دچار شدن به آن باید سریعا به پزشک متخصص گوارش مراجعه کرد.
همواره بشر بر این باور بوده که هیچ چیز بدون هدف و معنی در طبیعت وجود ندارد. اگر امروزه همچنان نمی دانیم که آپاندیس دقیقا چه کاری انجام می دهد، به دلیل دانش محدود ما است.
اما با وجود تمام مواردی که گفته شد، آنقدرها هم در رابطه با آپاندیس بی اطلاع نیستیم. اگر می خواهید بدانید آپاندیس دقیقا چیست، وظیفه این عضو از بدن چه بوده و چه چیز موجب التهاب آن می شود، پیشنهاد می کنیم تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
تاریخچه و مفهوم کلی آپاندیسیت
سال ها است که بشر در پی هدف و کاربرد دقیق آپاندیس سردرگم مانده است. در قرن ۱۶ میلادی آناتومیست ها توانستند ساختار آن را در بدن شناسایی کنند؛ اما نتوانستند دقیقا مشخص کنند که وظیفه این ارگان چیست. تنها چیزی که در پی مطالعات متوجه شدند، این بود که در پی التهاب آپاندیس، خطرات زیادی گریبان گیر مریض خواهد شد.
در سال ۱۷۳۵ دکتر کلودیوس آمیاند اولین آپندکتومی موفق را در بیمارستان سنت جورج لندن روی یک کودک ۱۱ ساله انجام داد. آپاندیس بیمار به دلیل سنجاقی که قورت داده بود، سوراخ شد. البته لازم به ذکر است که تا سال ۱۸۴۶ بیهوشی عمومی انجام نمی شد و عمل جراحی همراه با تعداد زیادی از پرستاران انجام می گرفت تا بتوانند بیمار را بخاطر شدت درد در جای خود ثابت نگه دارند.
درمان و جراحی آپاندیس در دهه ۱۸۸۰ به طور جدی آغاز شد. با پیشرفت علم و به کارگیری روش های نوین، تا پایان قرن بیستم، جراحی لاپراسکوپی جایگزین جراحی باز شد. در حال حاضر آپاندکتومی لاپاراسکوپی یکی از ایمن ترین و کم عارضه ترین روش های جراحی برای درمان است.
علیرغم مجهول ماندن وظیفه اصلی آپاندیس در بدن، در سال ۲۰۰۸ بالاخره محققان توانستند چند دلیل قانع کننده برای وجود آپاندیس ارائه دهند. یکی از این نقش ها، انباری برای باکتری های ارزشمند، زمانی که دستگاه گوارش فلور مفید روده را از دست می دهد، عنوان شده است.
همچنین آپاندیس در سیستم گوارش و سیستم ایمنی، مکانی را برای تولید سلول های غدد درون ریز در جنین که مولکول های مهمی در تنظیم هموستاز را تولید می کنند، ایجاد کرده است.
دیگر نقش احتمالی آپاندیس در عملکرد سیستم ایمنی در طول سه دهه اول زندگی است که با قرار دادن لکوسیت ها (گلبول های سفید خون) در معرض آنتی ژن های موجود در دستگاه گوارش و در نتیجه تحریک تولید آنتی بادی، ممکن است به تعدیل واکنش های ایمنی در روده کمک کند.
نکته جالب در مورد آپاندیس این است که در تمامی افراد در یک جای ثابت قرار ندارد! دلایل مختلفی مانند بارداری یا عمل جراحی شکم می توانند جای آن را تغییر دهند. بنابراین ممکن است آپاندیس برخی افراد در قسمت های مختلف شکم از جمله پشت روده بزرگ، پشت کبد و حتی در لگن قرار بگیرد.
طول آپاندیس معمولاً ۸ تا ۱۰ سانتیمتر و عرض آن کمتر از ۱.۳ سانتیمتر است. حفره آپاندیس در جایی که به سکوم می پیوندد، بسیار باریک تر از انتهای بسته آن است. آپاندیس دارای دیواره های عضلانی است که معمولاً می‌توانند ترشحات مخاطی دیواره‌های آپاندیس یا هر یک از محتویات روده‌ای را که به داخل ساختمان نفوذ کرده‌اند، به داخل سکوم دفع کنند. اگر چیزی دهانه آپاندیس را مسدود کرده یا از بیرون راندن محتویات آن به داخل سکوم جلوگیری کند، ممکن است آپاندیسیت رخ دهد.
آپاندیسیت چیست؟
این بیماری هنگامی اتفاق می افتد که آپاندیس به دلایل مختلفی مسدود شود. بر اساس تحقیقاتی که صورت گرفت، حدود ۹ درصد مردم جهان آپاندیسیت را در طول زندگی خود تجربه می کنند. در پی انسداد آپاندیس، باکتری ها داخل آن تکثیر شده و در نتیجه آپاندیس ملتهب می شود و ایجاد درد می کند.
شایع ترین ماده ای که می تواند سبب مسدودسازی دهانه آپاندیس شود، مدفوع است. تورم دیواره های آپاندیس نیز می تواند دهانه را مسدود کند. هنگامی که از تخلیه آپاندیس جلوگیری می شود، مایعات و ترشحات مخاطی در آن جمع شده و منجر به آماس، تورم و اتساع آن می شود. با افزایش اتساع، رگ های خونی آپاندیس بسته می شوند که باعث نکروز (مرگ) بافت آپاندیس می شود.
در همین حال، باکتری هایی که به طور معمول در این قسمت از روده یافت می شوند، شروع به تکثیر کرده و التهاب را بدتر می کنند. آپاندیس که در اثر از بین رفتن بافت ها ضعیف شده و در عین حال تحت فشار فزاینده ای از داخل در اثر اتساع قرار می گیرد، ممکن است بترکد و محتویات آن به داخل حفره شکمی بریزد و غشاهای پوشاننده حفره، اندام های شکمی و خون را آلوده کند.
امنتوم، ورقه‌ای از بافت چربی، اغلب خود را به دور آپاندیس ملتهب می‌پیچد و ترشحی که معمولاً در نواحی التهاب ایجاد می‌شود، مانند چسب عمل کرده و آپاندیس را از حفره صفاقی اطراف جدا می‌کند. فردی که این حمله را تجربه می کند، ممکن است در تمام شکم، فقط در قسمت فوقانی شکم یا در اطراف ناف احساس درد کند. این درد معمولاً خیلی شدید نیست.
آپاندیسیت در مردان حدود دو برابر زنان بیشتر رخ می دهد. همچنین التهاب آپاندیس می تواند در کودکان و زنان باردار نیز اتفاق افتد.
آپاندیسیت حاد
این نوع بیشتر در کودکان و نوجوانان و به طور کلی در سنین ۱۰ تا ۳۰ سال در افراد بسیار شایع است و در مردان بیشتر اتفاق می افتد. در نوع حاد درد کمتر نمی شود، بلکه در ۲۴ ساعت به بیشترین حد خود می رسد. در این نوع آپاندیسیت سریعا باید به پزشک مراجعه کرد؛ چون در صورت عدم مراجعه ممکن است آپاندیس بترکد و نتایج مرگباری به همراه داشته باشد.
آپاندیسیت مزمن
علائم این نوع کمتر از نوع حاد است؛ همچنین افراد، کمتر از نوع حاد به آن مبتلا می شوند. علائم آن نیز به نسبت خفیف تر است و تا زمانی که به نوع حاد تبدیل نشود، نمی توان به راحتی آن را تشخیص داد.
آپاندیسیت در بارداری
از آنجایی که مادران هنگام بارداری دردهای شکمی زیادی را تحمل می کنند، تشخیص در این دوران کمی دشوار است. بنابراین در این شرایط اگر علائم دیگر مانند بی اشتهایی، اسهال، تهوع، استفراغ، خونریزی واژینال و درد در قسمت راست و در پایین شکم حس کردید، حتما به دکتر متخصص گوارش مشهور در تهران و شهرهای دیگر مراجعه کنید.
آپاندیسیت در کودکان
در کودکان یا نوزادان ممکن است ناحیه درد به جای مشخصی محدود نشود و کودک درد را در تمامی شکم خود حس کند. حتی در مواردی هم دیده شده است که کودک هیچ درد را حس نکند. ممکن است در این سنین اسهال یکی از نشانه ها باشد.
شاید کودکان درد را مانند بزرگسالان در قسمت هایی از شکم حس نکنند؛ اما همچنان یکی از شایع ترین نشانه ها، درد شکمی است. در این شرایط به پزشک گوارش اطفال مراجعه کنید.
علائم آپاندیسیت را بشناسید
علائم در افراد می تواند متفاوت باشد. تشخیص در کودکان، سالمندان و زنان باردار نسبت به دیگر افراد دشوارتر است. شایع ترین علامت این بیماری، درد شکمی است؛ درد معمولا از اطراف ناف و وسط و بالای شکم شروع می شود. ممکن است در ابتدا درد جزئی باشد و به مرور زمان بیشتر و شدیدتر شود. همچنین این درد می تواند با از دست دادن اشتها، حالت تهوع، استفراغ و تب خفیف همراه شود.
درد شکمی به مرور به سمت پایین و سمت راست شکم انتقال پیدا می کند. اغلب ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از شروع اولین علائم، درد در نقطه ای به نام مک برنی در بالای آپاندیس متمرکز می شود. علائم دیگر عبارت هستند از:
- درد یا حساسیت شکمی که هنگام سرفه، عطسه، تنفس یا حرکت بیشتر می شود.
- شکم متورم
- یبوست
- اسهال
- عدم توانایی در عبور گاز
- از دست دادن اشتها
- تب با درجه پایین
- تهوع و استفراغ
خطرات آپاندیسیت
اجتناب کردن از درمان می تواند برای سلامتی افراد بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد. زمانی که آپاندیسیت درمان نشود، چرک ها و باکتری ها در آپاندیس تجمع می کنند و باعث تورم آن می شوند. در نتیجه این امر دیواره های آپاندیس آسیب می بیند و تمامی باکتری ها و عفونت ها به داخل شکم راه پیدا می کنند. با اینکه هیچ ترکیدن و انفجاری در این میان رخ نمی دهد، اما از این رویداد به عنوان ترکیدن آپاندیس یاد می شود. زمانی که باکتری ها و عفونت در شکم پخش می شود، بیماران اغلب نشانه های دیگر از جمله تب را بروز می دهند.
پاره شدن آپاندیس بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از دیده شدن علائم، گزارش شده است. پاره شدن آپاندیس یک مورد اورژانسی است و باید فورا به آن رسیدگی شود؛ زیرا در اثر رسیدگی نکردن به آن، می تواند باعث پخش باکتری و عفونت در کل بدن، آپسه، سپسیس (عفونت در جریان خون) و حتی مرگ شود.
اگر تشخیص پزشک در سایت دکتر متخصص گوارش یا حضوری بر این باشد که آپاندیس شما دچار پارگی شده است، باید سریعا برای جراحی آماده شوید تا آپاندیس پاره شده از بدن شما برداشته و محتویات آلوده شکم خالی شود. همچنین پس از آن معمولا پزشک دوره ای طولانی از آنتی بیوتیک ها را برای شما تجویز می کند تا مطمئن شود که تمامی باکتری ها از بین رفته اند.
پارگی آپاندیس می تواند منجر به عفونت های دردناک شود، از جمله:
- پریتونیت
- آبسه
- سپسیس
که در ادامه هر کدام را به تفکیک توضیح خواهیم داد.
پریتونیت
هنگامی که آپاندیس پاره می شود، باکتری ها به داخل شکم رها شده و پوشش حفره شکمی یا صفاق ممکن است عفونی و ملتهب شود. به این جریان پریتونیت گفته می شود که می تواند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد.
علائم پریتونیت می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ضربان قلب سریع
- تب شدید
- تنگی نفس یا تنفس سریع
- درد شدید و مداوم شکم
برای درمان نیز پزشک آنتی بیوتیک تجویز کرده و از روش جراحی برای درمان آپاندیسیت استفاده می کند.
آبسه
آبسه به کیسه ای پر از چرک گفته می شود که دردناک است و اطراف آپاندیس پاره شده ایجاد می شود. برای از بین بردن این کیسه، آبسه را باید تخلیه و آنتی بیوتیک مصرف شود. ممکن است در هنگام جراحی، آبسه تخلیه شود. در غیر این صورت قبل از عمل جراحی آبسه را با یک سوزن تخلیه می کنند. برای انجام این عمل جراحی پزشکان از بیهوشی استفاده کرده و برای هدایت کردن عمل، جراح از سی تی اسکن یا سونوگرافی استفاده می کند.
سپسیس
در مواردی بسیار نادر ممکن است باکتری ها به دلیل پاره شدن آبسه وارد جریان خون شده و به تمام بدن شما منتقل شوند. این اتفاق بسیار خطرناک است و به عنوان سپسیس از آن یاد می شود. علائم سپسیس عبارت هستند از:
- دمای بالا یا پایین بدن
- گیجی
- خواب آلودگی شدید
- تنگی نفس
سپسیس یک مورد اورژانسی است که باعث مرگ یک نفر از هر سه نفر می شود. اگر احتمال می دهید که سپسیس دارید، باید سریعا به بخش اورژانس مراجعه کنید.
تشخیص آپاندیسیت
برای اینکه بتوان آپاندیسیت را تشخیص داد، هیچ تست واحدی وجود ندارد. برای تشخیص معمولا یه روش های گوناگون وضع بیمار را مورد بررسی قرار می دهند. اگر نتوانند دلایل دیگری برای وضعیت شخص پیدا کنند، آپاندیسیت را به عنوان دلیل اصلی انتخاب می کنند.
برای شروع ابتدا بهترین دکتر متخصص گوارش با معاینه فیزیکی برای بررسی قسمت پایین سمت راست شکم، بیمار را برای تورم یا سفتی چک می کند. پس از آن ممکن است پزشک چند آزمایش دیگر برای مطمئن شدن تجویز کند.
آزمایش خون
برای بررسی وضعیت بیمار، ممکن است پزشک آزمایش خون کامل تجویز کند؛ زیرا معمولا با عفونت باکتریایی همراه است. عفونت در دستگاه ادراری یا سایر اندام های شکمی نیز ممکن است علائمی مشابه ایجاد کنند.
آزمایش ادرار
برای اینکه سنگ کلیه یا عفونت دستگاه ادراری از احتمالات حذف شود، از آزمایش ادرار استفاده می کنند.
تست حاملگی
حاملگی خارج از رحم ممکن است با آپاندیسیت اشتباه گرفته شود. زمانی این اتفاق می افتد که یک تخمک بارور شده به جای رحم، در لوله فالوپ، لانه گزینی کند. این امر خود می تواند یک مورد اورژانسی باشد. اگر مشکوک به بارداری خارج از رحم باشید، از شما تست خون یا ادرار گرفته می شود. همچنین ممکن است برای تشخیص از سونوگرافی ترانس واژینال استفاده کنند.
معاینه لگن
در کیس زنان علائم شما ممکن است ناشی از بیماری التهابی لگن، کیست تخمدان یا بیماری دیگری باشد که بر اندام های تناسلی شما تأثیر گذاشته است. برای همین پزشک ممکن است معاینه لگنی انجام دهد.
تصویربرداری از شکم
برای بررسی دقیق تر، پزشک ممکن است آزمایش های تصویربرداری از شکم را تجویز کند. این می تواند به بررسی علائم التهاب، آبسه یا سایر مشکلات آپاندیس کمک کند. همچنین این تصویربرداری به پزشک کمک خواهد کرد تا سایر علل وضعیت بیمار مانند آبسه شکمی، نهفتگی مدفوع و بیماری التهابی روده را شناسایی کند.
تصویربرداری از قفسه سینه
ذات الریه نیز می تواند علائمی شبیه آپاندیسیت ایجاد کند؛ البته اگر در قسمت پایین سمت راست ریه باشد. اگر پزشک احتمال ذات الریه دهد، ممکن است عکس قفسه سینه تجویز کند. همچنین برای مشاهده دقیق تر ممکن است سونوگرافی یا سی تی اسکن نیز تجویز شود.
روش درمان آپاندیسیت
هیچ روش درمانی خانگی برای درمان آپاندیسیت وجود ندارد. اگر علائم نگران کننده ای مشاهده کردید، باید سریعا به اورژانس بروید و تحت نظر دکتر متخصص گوارش مشهور در تهران یا شهر خودتان قرار بگیرید. آپاندیسیت معمولا با جراحی و برداشتن آپاندیس و تجویز آنتی بیوتیک درمان می شود. اگر با توجه به سی تی اسکن شخص مشخص شود که آبسه ای در بدن شما به وجود آمده است، دکتر متخصص گوارش ابتدا آنتی بیوتیک تجویز کرده و سپس آپاندیس را از بدن خارج می کند. به عمل برداشتن آپاندیس، آپاندکتومی گفته می شود.
در موارد نادر و در صورت خفیف بودن علائم، ممکن است تنها مصرف آنتی بیوتیک برای درمان کافی باشد؛ اما در اکثر موارد باید با جراحی، آپاندیس را از بدن خارج کرد.
سخن آخر
اگر با آپاندیسیت به عنوان یک موقعیت اضطراری و اورژانسی رفتار نشود، می تواند بسیار خطرناک باشد. پارگی آپاندیس باعث عفونت گسترده ای می شود که می تواند کشنده باشد. اگر درد شدید شکمی دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
البته هر شکم دردی گواه بر آپاندیسیت نیست و موارد دیگر از جمله ذات الریه و عفونت های شکمی می توانند علائم مشابه داشته باشند.
گاهی ممکن است تنها با آنتی بیوتیک درمان شوید؛ ولی در اکثر موارد باید از جراحی برای خارج کردن آپاندیس استفاده کرد. از آنجایی بیماری های زیادی علائم مشابهی دارند، شما عزیزان می توانید برای اطمینان از وضعیت خود به صورت آنلاین و با مراجعه به سایت دکتر متخصص گوارش، ویزیت شوید. کافی است در سایت دکتر با من با بهترین دکتر متخصص داخلی ارتباط برقرار کرده و علائم خود را ابتدا در آن جا چک کنید و سپس برای اطمینان بیشتر و معاینه بالینی به دکتر متخصص گوارش مراجعه کنید.
