متخصص روانپزشک و روانکاو کیست و چه تفاوتی بین آنها وجود دارد؟
زمانی که هر فردی با مشکلات روحی مواجه می‌شود و به مشورت با یک متخصص نیاز دارد، در انتخاب متخصص روانپزشک و روانکاو مردد می‌ماند. متخصص روانپزشک یا روانکاو هر دو در رفع مشکلات روحی نقش دارند، ولی نقش هر یک از آنها با یکدیگر متفاوت است. از این رو در قدم اول لازم است که با تعریف و وظایف هر یک از این متخصص‌ها آشنا شوید و در وهله بعدی برای رفع مشکل خود روانپزشک یا روانکاو خبره‌ای را انتخاب کنید.
در این متن قصد داریم به طور کامل هر یک از تخصص‌ها را توضیح دهیم و وظایفی که برعهده هر یک از آنها است را بر شماریم. ما را تا پایان این متن همراهی کنید.
متخصص روانپزشک و روانکاو کیست؟
متخصص روانپزشک اعصاب و روان همانند سایر تخصص‌های پزشکی در ابتدا باید در پزشکی عمومی فارغ‌التحصیل شود. پس از آن باید دوره ۴ ساله روانپزشکی را برای گرفتن تخصص بگذراند. البته این نکته را در خاطر داشته باشید که مدت زمان تحصیل برای اخذ تخصص روانپزشکی در کشورهای مختلف متفاوت است. به عنوان مثال مدت زمان تخصص برای روانپزشکی در ایران ۴ سال و در آلمان ۸ سال است.
روانپزشک‌ها پزشک‌های متخصصی هستند که علاوه بر جسم، طبابت روان را نیز برعهده دارند، البته تخصص و تمرکز اصلی آنها روی مسائل روانی و روانشناختی است. در حقیقت مهم‌ترین تفاوت بین روانپزشک و روانشناس این است که روانپزشک توانایی درمان و تشخیص بیماری‌های جسمی را نیز دارد. در صورتی که روانشناس با وجود اخذ دکترای بالینی نیز اجازه درمان مشکلات جسمی و تجویز دارو را ندارد. چرا که روانشناس تحصیلات دانشگاهی آن را ندارد. البته متخصص روانپزشک و روانکاو نیز با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند که در ادامه به طور کامل به آن خواهیم پرداخت.
روانپزشک و تجویز دارو
این فرد متخصص درمان و تشخیص بیماری‌های روانی است که در این زمینه آموزش‌های لازم را طی ۴ سال پشت سر می‌گذراند. روانپزشک وظیفه ارزیابی بیماری‌های فیزیکی، بیماری روانی و تشخیص تاثیر هر یک از آنها بر یکدیگر را دارد. آنها تنها گروهی از تیم سلامت روان هستند که مجوز تجویز دارو را دارند.
همین امر موجب شده است که بسیاری از مردم به اشتباه گمان کنند تنها کسانی که به مصرف دارو نیاز دارند، باید به روانپزشک مراجعه کنند و در سایر موارد باید به روانکاو یا روانشناس مراجعه کرد. در صورتی که بیماری که به روان درمانی نیاز دارد نیز باید به متخصص روانپزشک مراجعه کند. این بیماری‌های روانی شامل موارد زیر می‌شوند:
- بیماران وسواسی جبری
- اختلال افسردگی ماژور
- حمله پانیک
- اختلال استرس پس از حادثه
- اسکیزوفرنی
علاوه بر بیماری‌های مثال زده شده، کسانی که به مصرف دارو نیاز دارند نیز باید به روانپزشک مراجعه کنند. این دسته از افراد شامل موارد زیر می‌شود:
- اختلالات هذیانی
- مسخ شخصیت
- مسخ واقعیت
- بیماری دو قطبی
- بیماری اسکیزوفرنی
- اسکیزوافکتیو
روانپزشک چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟
همانطور که در ابتدای متن توضیح دادیم، متخصص روانپزشک و روانکاو با یکدیگر متفاوت هستند و زمینه فعالیت آنها متفاوت است. برای آن که با زمینه فعالیت متخصص روانپزشک بیشتر آشنا شوید، بهتر است که نمونه‌هایی از بیماری‌هایی که توسط روانپزشک درمان می‌شود را معرفی کنیم:
- افسردگی
- اختلال دوقطبی
- اختلالات اضطراب
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلالات خوردن
- اختلالات وسواس اجباری
- توهمات
- اختلال استرس پس از حادثه
- بی‌خوابی و مشکلات خواب
- افکار خودکشی
- خودآزاری یا مازوخیسم
- اختلال کم توجهی- بیش فعالی
- ناتوانی در تمرکز
- اختلالات طیف اوتیسم
ویژگی‌های روانپزشک خوب چیست؟
روانپزشکی خوب است که در ابتدا سوالاتی از بیمار بپرسد و از این طریق سلامت روان او را بررسی کند. در مواقعی پزشک در حین همین سوالات بیماری را تشخیص می‌دهد و متناسب با تشخیص خود روش‌های درمانی مناسب را پیش می‌گیرد. ممکن است این روش درمانی با تجویز دارو یا ارجاع به روان درمانگر یا هر دو آن باشد.
زمانی که بیمار به بیماری جدی مبتلا شده، درمان دارویی بهترین گزینه برای او است. درمان کودکان با حساسیت بیشتر همراه خواهد بود. یک متخصص روانپزشک و روانکاو خوب در معاینه خود عواملی مهم از جمله نگرانی‌های مربوط به سلامت روان از قبیل عوامل شناختی، عاطفی، آموزشی، خانوادگی، ژنتیکی و رشد عصبی را باید مورد بررسی قرار دهد.
روش‌های درمان روانپزشک چیست؟
روانپزشک‌ها بر اساس نوع بیمار در مرحله اول داروهایی از قبیل داروهای زیر را تجویز می‌کنند:
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای ضدروان‌‌پریشی
- تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو
- محرک‌ها
- آرام‌بخش‌ها
روانپزشک‌ها در روند درمان عوارض و میزان بهبودی بیماری را مورد بررسی قرار می‌دهند. در روند درمان ممکن است که دوز داروهای تجویز شده تغییر کند یا حتی دارو دیگری تجویز شود. برخی از داروها ممکن است بر اندام بدن و سیستم ایمنی تاثیر بگذارند که متخصص روانپزشک و روانکاو برای اطمینان از سلامت بیمار آزمایش‌هایی را تجویز خواهند کرد. درمان‌های دیگری نیز برای درمان بیماری‌های خاص وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- درمان با تشنج الکتریکی: این روش درمان برای افرادی که دچار اختلال دو قطبی و افسردگی شدید هستند، کاربرد دارد.
- تحریک مغز: افرادی که دچار افسردگی شدید هستند، به کمک این روش عصبشان تحریک می‌شود. در این روش پالس‌هایی به مغز از طریق سیم‌پیچی روی دست بیمار ارسال می‌شود.
- نوردرمانی: این روش درمان نیز برای بیماری افسردگی فصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این بیماری از نور مصنوعی استفاده می‌کنند.
- برای آن که تفاوت متخصص روانپزشک و روانکاو و سایر تخصص‌های تیم سلامت روان را بدانید، در ادامه هر یک از این تخصص‌ها را به طور کامل توضیح داده‌ایم.
روانشناس کیست؟
روانشناس‌ها تحصیلاتی در زمینه پزشکی ندارند و رشته دانشگاهی آنها روانشناسی است. افراد روانشناس تحصیلات خود را از لیسانس تا مقطع دکتری می‌توانند ادامه دهند. بسیاری از مراجعین برای حل مشکلات روزمره خود از جمله مشکلات خانوادگی، ازدواج، تربیت فرزند و … به مشاوره با روانشناس‌ها نیاز دارند.
از این رو به هیچ وجه تصور نکنید که مراجعه به روانشناس به معنای مبتلا بودن به بیماری روانی خاصی است. همچنین برخی گمان می‌کنند که با مطالعه چند کتاب می‌توانند توانایی و علم روانشناس‌ها را کسب کنند. با وجود این که مطالعه کتاب‌های روانشناسی مفید است، ولی در نهایت جای خالی یک روانشناس خبره را در زندگی شما پر نخواهد کرد. نوع درمان روانشناس‌ها بیشتر مبتنی بر گفتار درمانی است.
روان درمانگر کیست؟
روان درمانگرها افرادی هستند که با درمان‌های غیر دارویی بیماری‌های مختلف از قبیل اختلالات روانشناختی و روانپزشکی را درمان می‌کنند. این فرد به طور حتم روانشناس یا روانپزشک نیست، بلکه می‌تواند روانپزشکی باشد که علاوه بر تجویز دارو از طریق راه‌های غیر دارویی نیز بیماری‌های روانی را درمان می‌کند یا این که روان درمانگر می‌تواند در نقش روانشناسی باشد که روان درمانی نیز انجام می‌دهد.
روانکاو کیست؟
متخصص روانپزشک و روانکاو همان طور که در ابتدای متن توضیح دادیم، با یکدیگر متفاوت هستند. روانکاو فردی است که آنالیز و تحلیل جزئی و دقیق روان هر فرد از زمان کودکی تا حوادث مهم و ریشه‌ای را بررسی می‌کند. در حقیقت روانکاوها نوعی درمان طولانی مدت را پیش می‌گیرند و به صورت عمیق به ریشه‌یابی مشکلات روانی فرد می‌پردازند.
روانپزشک‌ها یا روانشناس‌ها با گذراندن دوره روانکاوی می‌توانند به عنوان روانکار ایفای نقش داشته باشند. به طور کلی روان درمانگر و روانکاو، روانپزشک یا روانشناسی است که آموزش‌های ویژه هر یک از این تخصص‌ها را پشت سر گذاشته است.
فرق روانپزشک با متخصص مغز و اعصاب
زمینه فعالیت روانپزشک با متخصص مغز و اعصاب شباهت‌های بسیاری زیادی به یکدیگر دارند. همین شباهت باعث می‌شود که بسیاری از افراد این دو تخصص را با یکدیگر اشتباه بگیرند. تفاوت اصلی این دو رشته در تشخیص و درمان بیماری است.
روانپزشک‌ها بیشتر روی بیماری‌هایی با علائم ارادی تمرکز دارند. کاهش این علائم به خود بیمار بستگی دارد، اما متخصص مغز و اعصاب روی بیماری‌هایی که منشا و علائم آن غیر ارادی است، تمرکز می‌کنند. در واقع تمرکز متخصص مغز و اعصاب روی درمان بیماری‌های مرتبط با سیستم عصبی است. و در حالی که تخصص روانپزشک روی درمان و تشخیص بیماری‌های روانی است.
در صورتی که در جستجوی متخصص روانپزشک و روانکاو خبره و ماهری هستید، به شما پیشنهاد می‌دهیم که به سایت دکتر با من مراجعه کنید. در این سایت سعی شده است که بهترین، ماهرترین و خبره‌ترین متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) در تهران به شما معرفی شود.
شناخت درست از حرفه، تشخیص درست درمان!
روان‌درمانگر، روانکاو، روانشناس و روانپزشک همه این‌ها تخصص‌هایی هستند که بنا به اقدام‌های درمانی و ضرورت در زمینه سلامت روانی فعالیت می‌کنند. هدف اصلی تمامی این افراد بهبود روان و حفظ سلامتی روانی به کمک روش‌های غیر دارویی یا دارویی است. مسئله مهم اقدام به موقع و مراجعه به پزشک مورد نظر است.
کلام آخر
روانشناس، روان‌درمانگر، متخصص روانپزشک و روانکاو همه متخصص‌هایی هستند که برای حفظ و بهبود سلامتی روانی فعالیت دارند. برای رفع مشکلات روحی و روانی در وهله اول باید وظیفه و تخصص هر یک از این گروه‌ها را دانست و سپس با توجه به آن به پزشک مورد نظر برای درمان مراجعه کرد.
