دریچه میترال یا دریچه دولتی بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد. عملکرد نرمال دریچه میترال به این شکل است که در مرحله دیاستول یا همان استراحت قلب باز می شود و اجازه ورود خون از دهلیز چپ به بطن چپ را می دهد. همچنین در مرحله سیستول یا انقباض قلب نیز کاملا بسته می شود و باعث می شود خون به صورت کامل از بطن چپ وارد آئورت شود. نارسایی دریچه میترال باعث می شود خون به طور کامل از بطن چپ وارد آئورت نشود و بخشی از خون (بسته به شدت آن) در خلاف مسیر حرکت خون وارد دهلیز چپ شود. این موضوع علاوه بر اینکه باعث کاهش خونرسانی به بدن می شود بلکه باعث افزایش حجم خون و افزایش فشار داخل دهلیز چپ می شود.
ما در این مقاله از دکتر با من قصد داریم به صورت مفصل درباره اینکه نارسایی میترال چیست؟ علل نارسایی دریچه میترال، علائم آن و اینکه آیا نارسایی دریچه میترال درمان دارد، صحبت کنیم؛ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
نارسایی میترال چیست؟
ساختمان دریچه میترال به نسبت سایر دریچه های قلب پیچیده تر است. این دریچه از ۴ بخش تشکیل شده است که اختلال در عملکرد هر یک از این قسمت ها می تواند باعث نارسایی دریچه میترال قلب شود:
- دو صفحه نازک اما مستحکم که سطح دریچه را تشکیل می دهند به نام لت یا لیفلت. عفونت دریچه میترال، پرولاپس دریچه میترال، سابقه تب روماتیسمی و مصرف داروهای کاهش وزن می توانند باعث صدمه به این قسمت و نارسایی میترال شود.
- حلقه محکم و فیبری اطراف دریچه که لت ها به آن می چسبند که آنولوس نام دارد. آنالوس در زمان گشادی بیش از حد قلب باز می شود و همین امر باعث می شود که دریچه میترال علیرغم سالم بودن به دلیل فاصله گرفتن لت های دریچه از یکدیگر دچار نارسایی شود.
- طناب های سفید و مستحکمی به نام کوردا که به لبه لت ها می چسبند. این طناب ها در تب روماتیسمی قلب، عفونت قلب IE و بیماری های بافت همبند مثل مارفان تغییر شکل داده یا حتی پاره می شوند.
- دو پایه عضلانی مستحکم و قوی به نام عضلات پاپیلری که به دیوار قلب می چسبند و پایه دریچه میترال می باشند. احتمال دارد این پایه ها به دلیل ایسکمی یا حمله حاد قلبی دچار پارگی شوند و باعث ناتوانی شدید دریچه میترال شود.
علت نارسایی دریچه میترال چیست؟
نارسایی میترال در بزرگسالان اصولا از عوارض تب روماتیسمی و بیماری روماتیسمی قلبی است. سایر دلایل آن عبارتند از:
- پرولاپس دریچه میترال (افتادگی دریچه میترال)
- بیماری عروق کرونر یا سکته قلبی
- برخی بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید
- عفونت دریچه های قلبی (اندوکاردیت)
- اختلالات مادرزادی دریچه میترال
- مصرف داروهای خاص
- کاردیومیوپاتی
- ضربه
علائم نارسایی دریچه میترال چیست؟
علائم این بیماری عبارتند از:
- ضعف و بیحالی؛
- تنگی نفس به ویژه در حین فعالیت فیزیکی؛
- خستگی در زمان انجام کارهای روزمره؛
- احساس کوبیدن قلب و تپش در قفسه سینه؛
- درد سینه؛
- تورم در پاها؛
البته شدت و میزان علائم نارسایی دریچه میترال قلب بستگی به شدت آن و همچنین مدت زمان ایجاد این بیماری دارد.
در صورتی که نارسایی دریچه میترال حاد باشد؛ مانند زمانی که عضلات پاپیلری یا طناب های کوردا دچار پارگی می شوند، یا تخریب دریچه میترال در اثر عفونت شدید، علائم بسیار شدید باشد و همراه با تنگی نفس شدید، ضعف و بی حالی بسیار زیاد و احساس خفگی همراه باشد، در صورت عدم درمان فوری این بیماری می تواند خطرناک یا حتی کشنده باشد.
اما در صورتی که این بیماری مزمن باشد و پیدایش و پیشرفت آن سال ها طول بکشد، در مراحل اولیه شاید بیمار علائمی را تجربه نکند. این بیماری در مراحل خفیف و متوسط اصولا بدون علامت بوده و یا علائم ناچیزی از خود نشان می دهد. حتی در صورتی که ناتوانی شدید دریچه میترال نیز می باشد امکان دارد علائمی مشاهده نشود.
اصولا وقتی علائمی بیماری نمود پیدا می کنند که مدت زمان زیادی از بیماری گذشته و قلب وارد مرحله نارسایی شده است. بنابراین تشخیص و درمان به موقع این بیماری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
چگونگی تشخیص نارسایی میترال
چنانچه علائم نارسایی دریچه ی میترال را مشاهده کردید در اسرع وقت به یک پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. اصلی ترین راه تشخیص این بیماری شنیدن صدای قلب بیمار است. البته به منظور اثبات تشخیص این بیماری ممکن است برخی تست ها توسط پزشک انجام شود که عبارتند از:
- نوار قلب؛
- عکس قفسه سینه؛
- اکوکاردیوگرافی؛
- کاتتریزاسیون قلب و آنژیوگرافی؛
چه عواملی باعث افزایش خطرات نارسایی دریچه میترال می شوند؟
از جمله عوامل افزایش خطرات نارسایی دریچه میترال عبارتند از:
- افزایش سن؛
- فشار خون بالا؛
- پرولاپس دریچه میترال؛
- عفونت ها؛
راههای درمان نارسایی دریچه میترال
به دلیل اینکه اکثر بیماران در هنگام تشخیص نارسایی میترال دچار نارسایی قلبی نیز هستند، لذا یکی از درمان های اصلی نارسایی میترال، درمان نارسایی قلبی همزمان است.
برای درمان نوع حاد دریچه میترال؛ تنها روش درمان قطعی و نجات جان بیمار جراحی اورژانسی می باشد.
اما در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن دریچه میترال در صورتی که علائم بالینی خاصی مشاهده نشود و همچنین اکوی قلبی بیمار نیز نشان ندهد، نیازی به عمل جراحی نمی باشد.
نوع جراحی نارسایی دریچه میترال بسته به وجود همزمان نارسایی قلب و آسیب سایر دریچه های قلب دارد. چنانچه سایر دریچه های قلب سالم باشند شاید ترمیم دریچه بهترین گزینه برای درمان نارسایی باشد. در غیر این صورت دریچه میترال می بایست با یکی از دریچه های فلزی یا حیوانی تعویض شود.
البته چندین سال است که برای درمان این بیماری از روش های غیرجراحی مانند از میتراکلیپ یا سایر روش های کم تهاجمی تر استفاده می شود. اما نتایج طولانی مدت از این روش های درمانی تا به امروز تایید نشده است.
کلام آخر
بیماری نارسایی دریچه میترال در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می تواند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد. بنابراین در صورت مشاهده نشانه های آن سریعا به یک پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
