تاریخچه کاشی سنتی را بشناسید!

تاریخچه کاشی سنتی را بشناسید! کاشی سنتی ایرانی یکی از صنایعی است که قدمت بسیار طولانی دارد. ساخت و طراحی عملی که امروز به آن دکوراسیون گفته می‌شود در ایران به دوره ماقبل تاریخ برمی‌گردد.

تاریخچه کاشی سنتی را بشناسید!

به گزارش اینترنتی مجله دکوکده : هنر کاشی‌کاری در بین هنرهای مختلف تزیینی جایگاه ویژه‌ای در معماری ایران دارد. در دوره‌های مختلف تغییرات زیادی در هنر زیبای کاشی‌کاری حاصل شد. هر یک از دوره‌های تاریخی ایران تاثیر به‌سزایی بر هنر کاشی‌کاری و تغییر شکل و ظاهر کاشی در سرزمین ایران گذاشته است. آگاهی از تاریخچه کاشی سنتی ایرانی از این بابت حایز اهمیت است که باعث شناخت بهتر کاشی‌ها شده و شما را در امر انتخاب و خرید کاشی بر اساس اصول زیبایی شناسی یاری می‌کند.

قدمت کاشی سنتی

آیا تا به حال فکر کرده‌اید که قدمت کاشی سنتی ایران چقدر است؟ همه ما شنیده‌ایم که کاشی‌کاری در سرزمین ایران قدمت فراوان دارد. از آنجایی که این هنر در ایران به صورت جدی پیش گرفته می‌شود و افراد و گروه‌های چیره و زبردستی در این حوزه وجود دارد، به این مسیله پی می‌بریم که قدمت کاشی سنتی ایران بسیار زیاد بوده، زیرا تجارب زیاد ناشی از این هنر باعث رونق و شکوفایی این هنر است. کاشی‌کاری همچون سفال‌گری یکی از هنرهای ریشه‌دار یا قدمتی طولانی است. اولین کاشی‌های کشف شده در دنیا مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد می‌شود. همچنین اولین کاشی‌کاری در ایران به ۲۰۰ یا ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد. با اینکه به طور دقیق نمی‌توان درباره اولین کاشی‌کاری و استفاده از کاشی در ابنیه نظر داد، اما به طور حدودی اولین کاشی‌کاری در بناهای دوران هخامنشی و آشوری رخ داده‌است.

موارد استفاده از کاشی‌کاری در ایران باستان

پس از ورود اسلام به ایران، فرایند و محتوای کاشی‌کاری تغییر چشم‌گیری داشت. در ادامه به بررسی نقش اسلام در کاشی‌کاری ایرانی می‌پردازیم. در همان سال‌های نخستین طلوع کاشی‌کاری در ایران از کاشی‌ها برای تزیین بناهای تاریخی استفاده می‌شد. اولین قدم تکامل دکوراسیون و تزیین استفاده از الگوهای موزاییک بود. صنعت‌گران و طراحان خلاق با استفاده از تخیل قوی خود از تکه‌های سنگی و آجری موزاییک‌هایی می‌ساختند و آنها را به صورت مثلثی، نیم دایره‌ای و دایره‌ای در می‌آورند؛ سپس از این کاشی‌های طرح‌دار، در بناهایی مختلف متناسب با آن‌ها استفاده می‌کردند. طراحی این سرامیک‌ها (موزاییک‌ها) تغییر موضوع داد؛ به عنوان مثال، در طراحی آنها از طرح‌هایی مانند گیاهان، درختان، حیوانات و انسان‌ها استفاده شد.

هنرهای اولیه کاشی کاری

نخستین نمونه از الگوهای معرق از ستون‌های معبد در اوبید در بین‌النهرین دیده شده و به نیمه دوم هزاره دوم قبل از میلاد منسوب شده‌است. در این مقطع زمانی قطعات رنگی سنگ‌ها با پوسته و عاج مخلوط می‌شدند که الگوهای هندسی ایجاد کنند. این الگوهای کاشی اولیه است که هنر‌های بعدی در حوزه کاشی‌کاری از آن نشات می‌گیرد. نخستین آجرهای لعاب‌دار در مکان‌هایی همچون کاخ‌های آشور و بابل در همان منطقه کشف شده‌است.

کاشی کاری در دوره هخامنشی

در دوره هخامنشی کاملاً از آجرهای براق و تزیین شده به رنگ زرد، سبز و قهوه‌ای در کاخ‌های شوش و تخت جمشید استفاده می‌شد. استفاده از کاشی لعاب‌دار یا به عبارتی کاشی هفت رنگ در این دوره شروع شد؛ اما در عین حال استفاده از این نوع کاشی هیچ موقع رواج پیدا نکرد و به صورت جدی در بناها استفاده نشد.

کاشی‌کاری در دوره اشکانی

تاریخچه کاشی سنتی را بشناسید! در دوره اشکانی از لعاب در کشتی‌ها و حتی تابوت‌ها استفاده می‌شد؛ اما شواهد معماری کمی کشف شده‌است که نشان می‌دهد آجرهای لعاب‌دار نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در آن زمان رنگ‌های فیروزه‌ای و لعاب سبز روشن از محبوب‌ترین رنگ‌ها بودند.

هنر کاشی کاری در دوره ساسانی

یکی از ادواری که حین بررسی تاریخچه کاشی سنتی باید بدان توجه کرد، دوره ساسانیان است. کاوش‌های فیروزآباد و بیشاپور شاهد شواهد زیادی از هنر کاشی و ساخت موزاییک برای دوره ساسانیان اراده می‌دهند. در دوره ساسانیان، کاشی‌ها دارای لعاب به ضخامت یک سانتی‌متر مورد استفاده قرار می‌گرفتند. طرح‌های کاشی‌ها از گل‌ها، گیاهان، نقوش هندسی پرندگان و انسان‌ها تشکیل می‌شدند.

تاریخچه کاشی سنتی در دوره اسلام

هنر کاشی کاری ایرانی پس از ورود اسلام به ایران به اوج رشد و شکوفایی خود رسید. در این زمان یکی از مهم‌ترین تغییر و تحولات حوزه کاشی‌کاری استفاده از کاشی‌کاری‌ها در بناهای مذهبی و مقبره‌ها بود. در این دوره، تقاضای کاشی‌سازی از کاشی‌سازان ایرانی افزایش یافت. اولین نمونه از تزیینات کاشی‌کاری اسلامی را می‌توان در مسجد گنبد سنگ متعلق به قرن ۷-۸ قبل از میلاد مشاهده کرد. همان‌طور که امروزه می‌دانیم، قبل از کار کاشی، کار آجر و گچ‌بری محبوب شد و در دکوراسیون ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت.

تاریخچه کاشی سنتی در زمان سلجوقیان

با روی کار آمدن سلجوقیان، و وسیع‌تر شدن مرز‌های ایران و تصرف کشورهای دیگر، ساختمان سازی، مسجد سازی و اماکن مذهبی مورد توجه بیشتری قرار گرفت؛ مانند: گنبد قابوس در گرگان، برج طغرل در شهر ری، مقبره سلطان سنجر در مرو و برج رادکان در مشهد. کاشی هفت رنگ در این دوره رواج پیدا کرد و کامل شد. نقاشی روی سنگ‌ها و سفال‌ها، سبک‌های مختلفی پیدا کردن و با توجه به روح ایرانی و فرهنگ اسلامی، طراحی گردیدند. کاشی کاری ایرانی در طی مراحل گوناگون رشد کرده و امروزه به اوج خود رسیده است. امروزه ایران یکی از برترین تولیدکنندگان کاشی و سرامیک در جهان است. بررسی تاریخچه کاشی سنتی در ایران از آن جهت حایز اهمیت است که آگاهی مناسبی از انواع کاشی ایرانی در اختیار ما قرار می‌دهد.

کلام آخر

صنعت کاشی‌کاری در ایران از قدمت طولانی برخوردار است. کاشی‌کاری و کاشی‌سازی مانند سفال‌گری پیشه بسیاری از مردم ایران در ادوار مختلف تاریخی بوده و هست. در این مقاله، به بررسی تاریخچه کاشی سنتی در جهت آشنایی بیشتر با انواع کاشی‌های ایرانی پرداختیم. لازم به ذکر است، سایت خوگر پلاس، با ارایه خدمات فروش آنلاین کاشی و سرامیک در انواع مختلف، آماده دریافت سفارش شما عزیزان در این حوزه خواهد بود. اگر کاشی انتخاب شما است می توانید به سایت خوگرپلاس مراجعه کنید تا اطلاعات دقیق تری در این خصوص در اختیار شما قرار بگیرد.