مفهوم نظارت و عملکرد بازرسان در شرکت های سهامی
مفهوم نظارت و عملکرد بازرسان در شرکت های سهامی : با توجه به اینکه بازرس یکی از ارکان اصلی شرکت های سهامی اعم از خاص و عام به شمار می رود؛ باز هم در برخی موارد دیده می شود که این رکن کاملا صوری به حساب می آید.
مفهوم نظارت و عملکرد بازرسان در شرکت های سهامی
به گزارش اینترنتی مجله دکوکده : به این معنی که شخص یا اشخاصی که این مسئولیت را دارند، از حدود و اختیارات خود به اندازه کافی مطلع نیستند؛ حال آنکه آگاهی و انجام این اختیارات قطعا به نفع شرکت است و بسیار واجب و ضروری به نظر می رسد؛ بنابراین باید اشخاصی که به این سمت منصوب می شوند، از قواعد و قوانین مربوط به حوزه وظایف خود در قانون تجارت مطلع باشند.
نظارت و عملکرد بازرسان در شرکت های سهامی
پیش از توضیح در خصوص نظارت و عملکرد بازرسان جا دارد که ابتدا در خصوص نحوه تعیین و انتصاب آنان مواردی توضیح داده شوند.
تعیین بازرسان چگونه است؟
به طور کلی تعیین یک نفر بازرس در شرکت سهامی الزامی است؛ البته هیات مدیره امکان دارد، در صورتی که حجم کاری شرکت بالا باشد، بیش از یک بازرس تعیین کنند.
در جای دیگر انتصاب یک یا بیش از یک بازرسی علی البدل جهت مواقعی که بازرس اصلی به دلیل فوت یا استعفا از ادامه سمت خود معذور باشد، واجب است؛ البته هنگامی که معذوریت بازرس اصلی از بین برود، سمت از علی البدل گرفته می شود.
شرکت های سهامی عموما به دو دسته خاص و عام تقسیم می شوند. در سهامی عام نخستین بار پس از تاسیس شرکت مجمع عمومی موسس بازرس را تعیین می کنند؛ در حالیکه در سهامی خاص انتصاب به وسیله صورت جلسه ای که تمامی سهامداران آن را امضا می کنند، انجام می شود. در دفعات بعدی تنها مجمع عمومی عادی وظیفه انتصاب بازرس را دارند.
مدت ماموریت بازرسین چقدر است؟
هر بازرس به مدت یک سال مالی عهده دار بازرسی شرکت سهامی است. پس از انقضا این مدت مجمع عمومی عادی تصمیم می گیرد که مدت ماموریت را تمدید کرده یا شخص دیگری را منتصب کند؛ البته هر بازرس ممکن است پیش از پایان مدت خدمت استعفا دهد و نکته مهم اینکه در اغلب موارد شرکت دلایل موجهی جهت تقاضا خسارت از او را ندارد.
قوانین عزل بازرسین
از موارد دیگر در قانون انتصاب بازرسان که اعتراضاتی به آن وارد شده است، قانون عزل به شمار می رود. طبق مفادی از قانون تجارت مجمع عمومی عادی هر زمان که اراده کند، این امکان را دارد که بازرس را از سمت خود عزل کند و پیش از عزل حتی نیاز به تعیین جایگزین نیز وجود ندارد.
با وجود این قانون به نظر می رسد که جایگاه بازرسین در شرکت سهامی از چندان استحکامی برخوردار نیست. نکته دیگر اینکه حتی اگر بازرس علی البدل موجود باشد، در صورت عزل بازرس اصلی امکان جایگزینی وجود ندارد زیرا در قانون تجارت عزل بازرس اصلی از مفاد شروع ماموریت علی البدل نیست.
حدود اختیارات و تاثیر آن بر نظارت و عملکرد بازرسان
بازرسین این امکان را دارند که به جهت بازرسی مدارک در هر زمان که اراده کنند، اسناد و مدارک شرکت را بررسی کنند. با این وجود این افراد تنها اختیار بازرسی اسناد داخل شرکت را دارند و در صورتی که اسناد در خارج از شرکت باشند، حق مطالبه از آن ها سلب می شود.
اختیار دیگری که بازرس دارد، بهره گیری از نظر کارشناسانی است که از قبل اعتماد شرکت و هیات مدیره را کسب کرده باشند. از آنجایی که نتیجه عملکرد بازرسین به صورت گزارش در اختیار هیات مدیره قرار می گیرد، در مواقعی که چندین بازرس وجود دارند، ضمن انجام وظایف به تنهایی در نهایت باید یک گزارش ارائه شود. اگر اختلافی در نظر و عقیده بازرسین مشاهده شود، باید با ذکر دلیل به آن اشاره شود.
نظارت و عملکرد بازرسان و وظایف آنان
نظارت و عملکرد بازرسان از جمله مواردی است که در قانون تجارت به صورت مستقل به آن می پردازند؛ به این دلیل که بازرس یکی از ارکان اصلی شرکت است و باید دارای وظایف و نقش مستقل خود باشد.
اطلاع رسانی
بازرس یا بازرسین اطلاعاتی را که در حوزه فنی یا تخصصی به دست می آورند، در اختیار سهامداران شرکت یا مقامات قضایی قرار می دهند.
شخص بازرس گزارش های مختلفی را به مجمع عمومی عادی ارائه می کند. یکی از این گزارشات باید ده روز پیش از برگزاری مجمع عمومی سالانه که در خصوص سهامداران است، ارائه بشود.
در صورتی که معامله ای بین مدیر عامل و اعضای هیات مدیره صورت بگیرد، بازرس جزئیات آن را به نخستین مجمع گزارش می کند. تخلفات رویت شده در مورد امور شرکت چه از جانب مدیرعامل و چه از جانب مدیران دیگر از موارد اصلی گزارش توسط بازرسین در نخستین مجمع عمومی است.
برخی از گزارشات نیز هستند که باید به مجمع عمومی فوق العاده تحویل داده شوند. این موارد شامل: افزایش سرمایه، کاهش سرمایه، ضرورت سلب حق تقدم هر یک از سهامداران در مواردی که سرمایه افزایش داده می شود، است.
بررسی حساب های شرکت
بررسی جهت صحت صورتحساب های دوره عملکرد، حساب سود و زیان، ترازنامه تسلیمی مدیران به مجمع عمومی و صورت دارایی انجام می شود؛ البته لازم به ذکر است که بازرس تنها وظیفه نظارتی دارد و هیچگونه تغییر در حساب ها به عهده او نیست.
آنچه از یک بازرس انتظار می رود، این است که به دقت حساب های شرکت را بررسی کند و صحت یا عدم صحت حساب ها را با ذکر دلیل به مجمع عمومی ارائه کند؛ البته تمامی این مطالب بهتر است که پیش از ارائه توسط مدیران نیز ارزیابی شود.
نظارت های خاص
یکی از ماموریت های خاصی که در حوزه نظارت و عملکرد بازرسان قرار دارد، در مورد سهام وثیقه بازرسان است. بازرسین باید در این زمینه تحقیقات لازم را انجام دهند و هرگونه تخلف را به مجمع عمومی عادی گزارش کنند.
دیگر اینکه اظهار نظر در مورد صحت اطلاعاتی که مدیران در اختیار مجامع عمومی می گذارند نیز به عهده بازرس یا بازرسین شرکت سهامی است. از موارد مهم دیگر در نظارت های خاص توجه به نحوه تقسیم سود و حق رای بین سهامداران همانگونه که در قانون و اساسنامه تعیین شده است؛ به حساب می آید.
یکی از وظایف اصلی بازرس دعوت از مجمع عمومی عادی به شمار می رود؛ البته این وظیفه در صورت عدم انجام توسط مدیران به عهده بازرس است.
نتیجه گیری
هر شرکت سهامی نیاز است که دست کم یک بازرس اصلی و یک یا چند بازرس علی البدل داشته باشد. این شخص یا اشخاص به مدت یکسال عهده دار وظایفی از جمله اطلاع رسانی، بررسی حساب های شرکت و نظارت های خاص هستند.
پس از گذشت این مدت زمان مجمع عمومی عادی تصمیم گیری می کند که مدت ماموریت تمدید یا شخص دیگری جایگزین شود. در ضمن در خصوص ثبت شرکت و حدود اختیارات تمامی ارکان شرکت از جمله بازرسین کارشناسان مجرب ثبت فردا آماده خدمت رسانی هستند.
