به گزارش مجله اینترنتی دکوکده : آیا تا به حال با بیماران مبتلا به آتاکسی مواجه شده اید؟ انواع مختلف این بیماری چیست؟ راه تشخیص آن چگونه است و چه علائمی با خود به همراه دارد؟ در این مقاله به بررسی این بیماری می پردازیم.
آتاکسی چیست؟
بیماری آتاکسی (Ataxia) به طور کلی بیانگر ضعف در کنترل عضلاتی است که حرکات ارادی و در عین حال ناشیانه را سبب می شود. این بیماری غالبا در اثر آسیب دیدن مخچه (بخشی از مغز که وظیفه حفظ تعادل و اتصالات ماهیچه ها را به عهده دارد) بوجود می آید و ممکن است در حفظ تعادل، هماهنگی دست و پا، بلع، حرکت دادن چشم و گفتار اختلال ایجاد کند. شرایط بسیاری در بروز این بیماری تاثیرگذار هستند که در ادامه این مقاله به آن می پردازیم.
تاریخچه بیماری آتاکسی و کشف آن
نیکلاس فردریش، کاشف این بیماری، در ابتدا قصد پرداختن به ماهیت ارثی بودن این بیماری را نداشت، ولی به دلیل کم توجهی که در دانشگاه هایدلبرگ (قدیمی ترین دانشگاه آلمان و از قدیمی ترین دانشگاه های جهان) به اختلالات نخاعی شده بود، در پی تصحیح توصیف بیماری های نخاعی، تحقیقات خود را آغاز کرد.
فردریش آزمایشات اولیه خود را با خواهر و برادری از یک خانواده و ۳ خواهر و یک برادر از خانواده ای دیگر، شروع کرد و در نهایت در سال ۱۸۶۳ این پزشک آلمانی برای نخستین بار آتاکسی فردریش را توصیف کرد.
علائم این بیماری
بیماری مورد نظر می تواند به طور ناگهانی یا به مرور زمان علائم خود را نشان بدهد که در صورت مشاهده آنها در اولین فرصت ممکن باید به متخصص مغز و اعصاب تهران یا دیگر استان ها مراجعه کنید. این بیماری چندین اختلال را با خود همراه دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر در گفتار
- پاهای باز نسبت به هم یا ناپایداری در راه رفتن
- ضعف در هماهنگی
- دشواری در انجام فعالیت های ظریف حرکتی
- مشکل در بلع
- نیستاگموس یا حرکت کردن غیر ارادی چشم به سمت عقب و جلو
- ضعف در تعادل
علل ایجاد آتاکسی چیست؟
مخچه بخشی از مغز است که در تمام فعالیت های فیزیکی، از حرکت دادن چشم و بینایی تا راه رفتن و ورزش کردن نقش ایفا می کند. هنگامی که عملکرد این بخش از مغز دچار مشکل می شود، در پی آن بیماری های عصبی مانند آتاکسی بوجود می آیند.
از علل عمده بروز بیماری مذکور می توان به علل ارثی، اکتسابی و بیماری دژنراتیو یا فرسایش تخریبی (تضعیف و تخریب شدن دیسک ستون مهره ها) اشاره کرد.
دژنراتیو
مشکلاتی که با این وضعیت مرتبط است، شامل پایین آمدن فشار خون، غش کردن در حالتی که فرد ایستاده است و بی اختیاری مثانه می شود.
علل ارثی
دسته ای از آتاکسی را شامل می شود که علت اصلی آن ارثی است و جزو اختلالات عصبی ژنتیکی به حساب می آید.
علل اکتسابی
مسمومیت: مسموم شدن با فلزات سنگین مانند جیوه، بیسموت و سرب یا مسمومیت در اثر کار کردن با حلال های رقیق کننده رنگ مانند استون، تولوئن یا مورفولین موجب ابتلای فرد مسموم به آتاکسی می شود.
مشکلات غددی: اختلال در عملکرد برخی از غدد بدن مانند کم کاری پاراتیروئید و کم کاری تیروئید باعث آتاکسی می شود.
ضربه شدید به سر: هنگامی که به سر ضربه جدی وارد شود و مخچه آسیب ببیند، آتاکسی مخچه را بوجود می آورد.
سکته کردن: سکته مغزی می تواند به علت خونریزی مغزی یا مسدود شدن رگ های مغز شروعی برای ابتلا به این بیماری باشد.
مصرف الکل: فردی که به مقدار زیاد الکل مصرف می کند، در دراز مدت به آتاکسی مداوم مبتلا می شود، اما با پرهیز کردن از مصرف، امکان بهبود یافتن فرد بیمار وجود دارد.
فلج مغزی: این اصطلاح بیانگر مجموعه ای از اختلالات حاصل از آسیب دیدن مغز کودکان است، این آسیب دیدگی می تواند کمی قبل یا بعد از به دنیا آمدن کودک به مغز وارد شود و در نهایت موجب ناهماهنگی در فعالیت های فیزیکی کودک شود.
خطر عدم پیشگیری و درمان به موقع
بیشتر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند، در صورت عدم مراجعه به پزشک پس از چند هفته به بالاترین حد ضعف و ناتوانی می رسند. درمان به موقع و استفاده از توانبخشی و دارو توسط پزشک متخصص در کنترل و پیشگیری این بیماری بسیار موثر است.
انواع این بیماری را بشناسید
این بیماری مانند برخی از دیگر بیماری ها به چند دسته تقسیم می شود که در این بخش به آنها پرداخته ایم.
آتاکسی های اتوزومال غالب
آتاکسی فردریش: رایج ترین آتاکسی ارثی، از این نوع است که اکثرا علائم آن قبل از ۲۵ سالگی نمایان می شوند و آسیب دیدگی اعصاب محیطی، نخاع و مخچه را در بر دارد.
از اولین نشانه های آن اختلال در راه رفتن است که به مرور زمان پیشروی می کند و به تنه و بازوها می رسد و در پی آن نشانه های دیگری مانند خستگی، غیر قابل کنترل شدن حرکات چشم، نامفهوم شدن تکلم و کاهش شنوایی ایجاد می شوند.
آتاکسی مخچه مادرزادی: آسیب وارد شده به مخچه کودک در هنگام تولد موجب بروز این نوع از بیماری می شود.
بیماری ویلسون: در بدن افراد مبتلا به بیماری ویلسون مس در اندام داخلی بدن مانند کبد، مغز و سایر اندام حیاتی تجمع می کند که این خلل سبب ایجاد بیماری موردنظر می شود. (این بیماری اکثرا در محدوده سنی ۵ تا ۳۵ سال دیده می شود.)
آتاکسی تلانژکتازی: این نوع از بیماری نادر در کودکان مرسوم است و عموما سیستم ایمنی و مغز را درگیر می کند و در گذر زمان خطر ایجاد تومور و عفونت را با خود همراه دارد.
درمان های علائم این بیماری چیست؟
این بیماری از طریق چندین راه توسط بهترین متخصص مغز و اعصاب قابل کنترل و بهبودی است که در ادامه آنها را توضیح داده ایم.
گفتار درمانی
گفتار درمانی می تواند در جهت بهبود دو مورد از شایع ترین نشانه های آتاکسی یعنی اختلال در بلع و مشکلات گفتاری اقدام کند.
فرد درمانگر می تواند با توصیه هایی مانند به کار بردن تکنیک نفس کشیدن برای بهبود گفتار، آهسته و شمرده صحبت کردن برای تاکید کلمات به شخص بیمار در بازیابی قدرت گفتارتان کمک کند.
چنانچه گفتار بیمار بهتر نشد، می توانید رایانه او را به نرم افزارها یا تجهیزاتی که درمانگر پیشنهاد می کند، متصل کنید تا در بهبودی گفتار کمک کند.
کار درمانی
کار درمانگر به شخص بیمار در یادگیری مهارت هایی خاص کمک می کند که به کمک آن مهارت ها شخص قادر خواهد بود تا فعالیت های روزانه خود را انجام بدهد و به تدریج با ناتوانی خود سازگار شود.
به عنوان مثال یک کاردرمانگر می تواند در استفاده از وسایل حرکتی مانند واکر و ویلچر شخص را راهنمایی کند یا در مورد تغییراتی در خانه مثل نصب بالابر پله و دیگر تجهیزاتی که جا به جایی و فعالیت او را در طول روز آسان تر می کند، مشاوره بدهد.
فیزیوتراپی
اگر به آتاکسی مبتلا شده اید، بهتر است بدانید که فیزیوتراپی برای شما بسیار کارآمد است، چرا که به شما کمک می کند تا کنترل دست ها و پاهایتان را بدست آورید و حفظ کنید.
فیزیوتراپیست علاوه بر آنکه وسایل کمکی برای راه رفتن را به شما توصیه می کند، به شما تعدادی از تمریناتی که انجام روزانه آن به کشش و تقویت عضلات کمک می کند، آموزش می دهد.
درمان خانگی این بیماری
در این بخش به برخی از مواد غذایی که برای افراد مبتلا به آتاکسی مفید واقع می شوند، اشاره مختصری خواهیم کرد. افراد مبتلا به این بیماری می توانند با مراجعه به دکتر با من، آدرس سایت دکتر مغز و اعصاب حرفه ای را بیابند و از این رژیم های غذایی مطلع شوند.
روغن زیتون
مطالعات نشان داده است مصرف روغن زیتون به دلیل داشتن امگا ۳ علائم خفیف این بیماری را کاهش می دهد.
ماهی سالمون
مصرف ماهی سالمون بدلیل وجود اسید چرب امگا ۳ و خاصیت آنتی اکسیدانی قوی در بهبود عملکرد مغز موثر است و برای پیشگیری از بیماری آتاکسی در افراد در معرض خطر این بیماری توصیه می شود.
مصرف ویتامین B1
از آنجا که کمبود این ویتامین موجب اختلال در سیستم عصبی می شود، استفاده از رژیم غذایی سرشار از ویتامین B1 در پیشگیری از این بیماری موثر است.
کلام آخر
آتاکسی بیماری زمینه ای به شمار می رود و قابل پیشگیری نیست، با این حال، برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری تا حد امکان باید از عوامل خارجی همچون سموم و مواد شیمیایی اجتناب کنید و در صورتی که علائمی مانند از دست دادن تعادل، اختلال در راه رفتن، مشکل در بلع، ناهماهنگی در دست و پا یا نامفهوم بودن کلام دارید، پیشنهاد می کنیم به دکتر فوق تخصص مغز و اعصاب در سایت دکتر با من مراجعه کنید.
همچنین می توانید از طریق سایت دکتر با من به کلینیک پزشک مغز و اعصاب تهران یا سایر شهرها هم دسترسی داشته باشید.
